Merkez Bankası Analizi: Parasal Sıkılaşma ve Tüketim Harcamaları

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Yapısal Ekonomik Araştırmalar Genel Müdür Yardımcısı Altan Aldan, Yardımcı Ekonomist Barbaros Eriş ve Araştırmacı Alper Yıldırım tarafından hazırlanan analize göre, “Parasal Sıkılaşma ve Gelir Düzeyine Göre Tüketim Harcamaları” başlıklı araştırma, Bankanın blog sayfası Merkezin Güncesi’nde yayımlandı.

Analizde, farklı gelir gruplarındaki tüketim harcamalarının incelendiği ve sıkı para politikasının hanehalkının tüketim harcamalarını gelir seviyelerine göre nasıl etkilediği belirtildi.

Farklı Gelir Gruplarının Tüketim Harcamaları Değerlendirildi

Analizde, tasarruf imkanı daha fazla olan bireylerin harcamalarını azaltabileceği, krediye duyarlı bireylerin ise harcamalarının yükselen kredi maliyetleriyle yavaşlayabileceği vurgulandı. Gelir gruplarına göre harcama kalıplarının incelendiği analizde, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verileri kullanılarak harcamaların takip edildiği ancak verilerin yıllık olarak yayımlandığı ve en son verinin 2023 yılına ait olduğu hatırlatıldı.

Analizde, bu nedenle 2024 yılına ışık tutacak dolaylı bir yöntem izlendiği açıklandı. Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) sepetinde yer alan ürünlere tüketicilerin yaptıkları harcamalar ve hanehalkı geliri kullanılarak her bir ürün için temsili tüketici gelirinin hesaplandığı belirtildi ve süreç detaylı bir şekilde açıklandı.

Ayrıca analizde, ciroların zaman içindeki seyrinin incelendiği ve parasal sıkılaşma ile cirolardaki gerilemenin özellikle yüksek gelir grubuna hitap eden ürünlerde daha belirgin olduğu belirtildi. Bu durumun yüksek gelir grubundaki tasarruf eğilimini artırdığı ve satış hacimlerinde de benzer bir etkinin gözlendiği vurgulandı.

Yüksek Gelir Grubunda Yavaşlama ve Tasarruf Eğilimi

Analize göre, parasal sıkılaşma ile yüksek gelir grubuna hitap eden ürünlerde ciro artışlarının düşük gelir grubuna hitap eden ürünlere göre daha az olduğu ve bu durumun yüksek gelir grubundaki tasarruf eğilimini artırdığı belirtildi. Benzer şekilde satış hacimlerinde de yüksek gelir grubunda daha belirgin bir yavaşlamanın gözlendiği açıklandı.

Sonuç olarak, analizde tüketim harcamalarının parasal sıkılaşma ile tüm gelir gruplarında yavaşladığı ve en belirgin yavaşlamanın yüksek gelir grubuna hitap eden ürünlerde gerçekleştiği vurgulandı. Bu durumun, ürün grupları arasında farklılaşmaya yol açtığı ve gelir gruplarına bağlı tüketim eğilimlerinde değişikliklere neden olduğu belirtildi.