Elektronik Ticaret İşletmecileri Derneği (ETİD) ile Dogma Alares’in hazırladığı “Yurtdışında Yerleşik Pazaryerlerinin (YYP) Yerel E-Perakende Ekosistemine Etkileri” raporu, yurtdışında yerleşik pazaryerlerinin Türkiye ekonomisine yönelik yarattığı ciddi tehditleri ortaya koydu. Rapora göre bu platformların Türkiye’deki yıllık işlem hacmi 2024 sonunda 43 milyar TL’ye ulaştı. 2025 sonunda ise 75 milyar TL’yi aşması ve buna bağlı katma değer kaybının 500 milyar TL’ye çıkması bekleniyor.
ETİD Başkanı Hakan Çevikoğlu, yalnızca 2024 yılında bu platformların 280 milyar TL’lik katma değer kaybına yol açtığını belirterek, “YYP iş modeli istihdamı, vergi gelirlerini ve üretimi dışlayarak kazanç sağlıyor. Düzenlemeler yapılmazsa Türkiye, orta ve uzun vadede üretim gücünü ve dijital egemenliğini kaybetme riskiyle karşı karşıya kalacak” dedi.
CARİ AÇIĞIN YÜZDE 14’ÜNÜ OLUŞTURUYOR
Raporda, 2024’te YYP’nin Türkiye’deki işlem hacminin 1,3 milyar dolara ulaştığı, bu rakamın Türkiye’nin cari işlemler açığının yüzde 14’üne denk geldiği vurgulandı. Bu platformlar, yerli üretimin yerine ithalatı koyarak hem cari açığı büyütüyor hem de yerli üreticinin rekabet gücünü zayıflatıyor.
KOBİ’LER BASKI ALTINDA
Türkiye’deki işletmelerin yüzde 99,7’sini oluşturan KOBİ’ler, ihracatın yüzde 55’ini, istihdamın ise yüzde 70’ini sağlıyor. Ancak YYP, yerli üreticilerden tekstil sektörüne kadar pek çok alanı olumsuz etkiliyor. Üretim, pazarlama ve veri işleme süreçlerini yurtdışında gerçekleştiren bu platformlar, kazancın büyük bölümünü yurtdışına transfer ediyor.
DENETİMSİZ ÜRÜN VE VERİ RİSKİ
YYP’lerin sattığı ürünler TAREKS gibi güvenlik sistemlerine tabi tutulmuyor. Çocuk oyuncaklarında aşırı fitalat gibi sağlığa zararlı maddeler denetimsiz şekilde tüketiciye ulaşıyor. Ayrıca yanıltıcı reklam ve fiyat bilgileriyle tüketici aldatılıyor, alışveriş verileri ve stratejik pazar bilgileri yurtdışına aktarılıyor.
ETİD’DEN DÜZENLEME ÇAĞRISI
Çevikoğlu, yurtdışında yerleşik pazaryerlerinin Türkiye’de faaliyet gösterebilmesi için vergi, denetim ve veri işlemede yurtiçindeki pazaryerleri ile aynı koşullara tabi olması gerektiğini vurguladı. Gümrük süreçlerinin sıkılaştırılması, veri işlemenin Türkiye’de yapılması, yerli platform ve KOBİ’lerin desteklenmesi gerektiğini ifade etti.
RAKAMLARLA TEHLİKENİN BOYUTU
- 43 milyar TL: YYP’nin 2024 Türkiye satış hacmi (yaklaşık 1,3 milyar USD)
- 280 milyar TL: 2024’te yerli perakende ekosistemindeki katma değer kaybı
- 20 milyon: Türkiye’deki mobil indirme sayısı – 2024’ün en çok indirilen uygulaması
- 9,3 milyon: Türkiye’deki aktif kullanıcı sayısı
- 2,08 milyon ton CO₂: Hava taşımacılığı kaynaklı karbon salınımı (450 bin aracın yıllık salınımına eşdeğer)
