Cumhuriyet döneminde yeni kurulan bir ülkede olması beklenen en olası şey isyanlardı. Nitekim Türkiye Cumhuriyeti’de kurulduğunda bu isyanlarla başa çıkmak zorunda kaldı. Peki, Cumhuriyet rejimine karşı çıkan isyanlar nelerdir? Cumhuriyete kimler karşı çıktı? Cumhuriyet dönemi isyanları!
CUMHURİYET REJİMİNE KARŞI ÇIKAN İSYANLAR NELERDİR?
Şeyh Said İsyanı (1925): Kürt asıllı Şeyh Said liderliğindeki isyan, Kürt milliyetçiliği ve İslamcı talepler etrafında şekillenmiştir. İsyan, Türk hükümetinin merkeziyetçi politikalarına karşı çıkan ve bağımsız bir Kürt devleti talep eden bir hareket olarak ortaya çıktı. İsyan, Şeyh Said’in yakalanması ve idamıyla sona erdi.
Dersim İsyanları (1937-1938): Dersim bölgesinde gerçekleşen isyanlar, yerel Alevi Kürt aşiretleri arasındaki sosyal, ekonomik ve etnik gerilimlerden kaynaklandı. İsyancılar, Türk hükümetinin zorlayıcı politikalarına ve Dersim’in askeri operasyonlarla kontrol altına alınmasına karşı çıktı. İsyanlar, Türk ordusunun müdahalesiyle sonuçlandı ve bölgede büyük insan kayıplarına neden oldu.
CUMHURİYETE KİMLER KARŞI ÇIKTI?
Arnavut İsyanları (1944-1945): Arnavut kökenli Kosovalılar arasında gerçekleşen isyanlar, Arnavutça dilinin ve Arnavut kültürünün korunmasını ve Arnavut nüfusunun siyasi, sosyal ve ekonomik haklarını talep etmeyi amaçlıyordu. İsyanlar, Yugoslavya döneminde Kosova’nın Türk egemenliğinden Arnavut egemenliğine geçiş sürecinde ortaya çıktı.
Ağrı Dağı İsyanı (1926-1930): Kürt milliyetçisi Seyit Rıza liderliğinde gerçekleşen isyan, Doğu Anadolu Bölgesi’nde Ağrı Dağı etrafında yoğunlaştı. İsyan, bağımsız bir Kürt devleti kurma amacı taşıyan Kürt milliyetçiliği ve bölgesel ekonomik ve sosyal sorunlar etrafında şekillendi. İsyan, Türk hükümetinin askeri müdahalesiyle sona erdi.
CUMHURİYET DÖNEMİ İSYANLARI
6-7 Eylül Olayları (1955): İstanbul’da gerçekleşen olaylar, Türkiye’deki Rum, Ermeni ve Yahudi azınlıklara yönelik şiddet ve yağmalamaları içeriyordu. Olayların tetikleyicisi olarak gösterilen Kıbrıs meselesi, milliyetçi duyguları körüklemiş ve azınlıklara karşı saldırganlığa yol açmıştır.
Bu listede yer alan isyanlar, Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşundan itibaren ortaya çıkan önemli isyanlar arasında sadece birkaçıdır. Türkiye’nin tarihinde daha birçok isyan ve ayaklanma yaşanmıştır.
